Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών
Η Νοημοσύνη μας αποτελεί προϊόν μιας μακράς αλληλεπίδρασης της φύσης (βιολογίας/ κληρονομικότητας) καθώς και της ανατροφής (περιβαλλον/ εμπειρίες ζωής).
Υπάρχουν 9 είδη-τομείς νοημοσύνης: η Μουσική – ρυθμική, η Χωροταξική, η Γλωσσική, η Λογικομαθηματική, η Κιναισθητική, η Διαπροσωπική, η Ενδοπροσωπική, η Νατουραλιστική και η Συναισθηματική.
Όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνουμε στη χρήση και ενίσχυση του κάθε τομέα νοημοσύνης και όσο καλύτερη καθοδήγηση και ενθάρρυνση δέχεται ένα άτομο, τόσο μεγαλύτερος είναι ο βαθμός ανάπτυξης του συγκεκριμένου τομέα.
Τα τελευταία χρόνια έχουν αλλάξει οι θεωρίες για το τι αποτελεί ευφυία, τι ακριβώς ορίζουμε, και έχει δοθεί έμφαση στο EQ (συναισθηματική νοημοσύνη) το οποίο φαίνεται να αποτελεί ίσως και πιο καθοριστικό παράγοντα στην εξέλιξη της ζωής του ατόμου απ’ ότι το IQ.
Τι είναι η συναισθηματική νοημοσύνη
Η Συναισθηματική Νοημοσύνη απαρτίζεται από τις εξής δεξιότητες:
- Την γνωση των συναισθημάτων καθώς και την διαχείρισή τους.
- Να μπορεί το άτομο να παρακινεί τον εαυτό του ώστε να ολοκληρώνει στόχους, να είναι δημιουργικός και να καταβάλλει το μέγιστο δυνατό των ικανοτήτων του.
- Να μπορεί να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων και να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Η εκπαίδευση στη συναισθηματική νοημοσύνη (συναισθηματική αγωγή) ξεκινάει ήδη από την βρεφική ηλικία και συνεχίζεται κατα τη διάρκεια των πρώτων χρόνων του παιδιού. Τα παιδιά τα οποία έχουν λάβει συναισθηματική αγωγή συνεχίζουν στην εφηβεία να απολαμβάνουν τα οφέλη της, καθώς και στην ενήλικη ζωή.
Γιατί είναι τόσο σημαντική η εκπαίδευση στην συναισθηματική αγωγή;
Παιδιά με Συναισθηματική Νοημοσύνη:
- Ικανά να ελέγχουν τις παρορμήσεις τους
- Μπορούν να αναβάλλουν για αργότερα την ικανοποίηση τους
- Βρίσκουν κίνητρα για τον εαυτό τους
- Κατανοούν τα κοινωνικά σήματα των άλλων
- Αντιμετωπίζουν πιο εύκολα τα σκαμπανευάσματα της ζωής
Οι γονείς που εκπαιδεύουν συναιαθηματικά τα παιδιά τους:
Έχουν επίγνωση των συναισθημάτων των παιδιών τους (προυπόθεση να γνωρίζουν κ τα δικά τους συναισθήματα) και βοηθούν το παιδί να βρει λέξεις ώστε να κατονομάσει τα συναισθήματά του. Δείχνουν ενσυναίσθηση ( συμπάσχουν / κατανοούν βαθιά τα αισθήματα και τις ανάγκες του παιδιού). Βλέπουν το συναίσθημα (κ το άσχημο) ως μια ευκαιρία για οικειότητα και διδασκαλία. Μπορούν να τα καθησυχάσουν και μπορούν να τα καθοδηγήσουν ώστε να λύσουν με πιο δημιουργικό τρόπο τα προβλήματά τους.
Τέλος, θέτουν όρια και ταυτόχρονα εξετάζουν στρατηγικές για την επίλυση του εκάστοτε προβήματος
Υπάρχουν 4 είδη διαπαιδαγώγησης:
1) Αποστασιοποιημένοι γονείς:Αποφεύγουν κ παραβλέπουν τα συναισθήματα των παιδιών τους ως ασήμαντα. Συχνά αποστασιοποιούνται ή αγνούν τα συναισθήματά του παιδιού ενώ ταυτόχρονα χρησιμοποιούν περισπασμούς ώστε να φτιάξουν τη διάθεσή του (παιδί που κλαίει κ ο γονιός του δίνει κάτι ευχάριστο για να ξεχαστεί).
2) Επικριτικοί – αποδοκιμαστικοί γονείς: επικρίνουν και αποδοκιμάζουν την συναισθηματική έκφραση των παιδιών τους (πχ τα αγόρια δεν κλαίνε).
3) Επιτρεπτικοί / παραχωρητικοί γονείς: επιτρέπουν στα παιδιά να εκφράζουν συναισθήματα χωρίς όμως να προσφέρουν καθοδήγηση (πχ παιδί που το αφήνουν απλά να κλαίει μέχρι να σταματήσει μόνο του)
4) Συναισθηματικοί οδηγοί / μέντορες: εφαρμόζουν συναισθηματική αγωγή
Οφέλη συναισθηματικής αγωγής:
Τα παιδιά έχουν καλύτερη υγεία,υψηλότερες σχολικές επιδόσεις, ποιοτικά καλύτερες και σταθερότερες φιλίες. Ακόμη, εμφανίζουν λιγότερα προβλήματα συμπεριφοράς και είναι λιγότερο επιρρεπή σε πράξεις βίας. Από την βρεφική ηλικία βιώνουν λιγότερο αρνητικά συναισθήματα (στρες, σύγχυση, λύπη) και είναι ικανά να αυτορρυθμίζονται – να ηρεμούν και να χαλαρώνουν, να βγαίνουν από τη δύσκολη θέση και να συνεχίζουν τις παραγωγικές τους δραστριότητες. Έχει βρεθεί πως οι αλληλεπιδράσεις των γονιών με το βρέφος ή το νήπιο επηρεάζουν με θετικό ή αρνητικό τρόπο το νευρικό σύστημα του σύστημα, κάτι που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στην ανάπτυξη του παιδιού.
ΑΡΑ: όσο πιο θετικές αλληλεπιδράσεις με το παιδί τόσο καλύτερη θα είναι η σωματική και η ψυχική του υγεία!
Είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε πως τα λάθη που μπορεί να προκύπτουν στο μεγάλωμα των παιδιών πάντα γίνονται ενώ οι γονείς προσπαθούν να προσφέρουν αγάπη, προστασία και εφόδια στα παιδιά τους για το μέλλον. Τέλος μέσα από τη συναισθηματική αγωγή μαθαίνουν και οι ίδιοι οι γονείς πράγματα για τον εαυτό τους αλλά κ για το μεγάλωμα των παιδιών!
Το παραπάνω άρθρο βασίζεται στο βιβλίο:
Gottman John, 1988. Η Συναισθηματική Νοημοσύνη των παιδιών. Πεδίο, Αθήνα, 2011.
